Giải bài tập Chuyên đề vật lí lớp 10 chân trời sáng tạo bài 5 Chuyển động nhìn thấy của một số thiên thể trên nền trời sao

Hướng dẫn giải bài 5 Chuyển động nhìn thấy của một số thiên thể trên nền trời sao

Trong sách chuyên đề Vật lí chân trời sáng tạo, trang 37, có hướng dẫn chi tiết về cách giải bài 5 về chuyển động nhìn thấy của một số thiên thể trên nền trời sao. Bộ sách này đã được biên soạn nhằm giúp các em phát triển năng lực vận dụng trí thức, và mong muốn rằng học sinh sẽ nắm vững bài học hơn thông qua cách giải chi tiết và hướng dẫn cụ thể.

Bài tập và hướng dẫn giải

Câu hỏi khởi động

Việc quan sát bầu trời sao vào ban đêm hoặc ngắm nhìn Mặt Trời lúc bình minh đều mang đến cho con người cảm giác nhỏ bé trước thiên nhiên. Để tìm hiểu các quy luật vật lí chi phối những hiện tượng được xem là bình thường như: Mặt Trăng khi tròn khi khuyết, sự thay đổi của bầu trời theo từng thời điểm trong năm, Mặt Trời có thật sự là đang chuyển động đi ngang bầu trời không,... chúng ta hãy bắt đầu bằng việc quan sát bầu trời.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Quan sát bầu trời vào ban đêm để nhận biết vị trí và hình dạng của các sao.2.... Xem hướng dẫn giải chi tiết

1. Chuyển động nhìn thấy của một số một số thiên thể.

Câu hỏi 1. Từ kiến thức đã học ở môn Khoa học tự nhiên 6, em hãy mô tả chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời.

Trả lời: Để mô tả chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời, ta có thể sử dụng phương pháp quan sát và ghi nhận... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 5.2, nhận xét độ dài ngày và đêm thay đổi như thế nào tại những nơi quan sát có vĩ độ khác nhau.

Quan sát Hình 5.2, nhận xét độ dài ngày và đêm thay đổi như thế nào tại những nơi quan sát có vĩ độ khác nhau.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Nhận biết vĩ độ của các địa điểm quan sát trên hình vẽ.2. Xác định quan hệ giữa... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 1. Dân gian có câu: “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng mười chưa cười đã tối”. Em hãy giải thích.

Trả lời: Câu trả lời:Phương pháp giải: 1. Giải theo quy luật thiên nhiên về thời gian chiếu sáng: Do cách mặt... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 3. Quan sát Hình 5.3, kết hợp với những kinh nghiệm của bản thân, hãy cho biết em đã từng thấy Mặt Trăng có những hình dạng nào?

Quan sát Hình 5.3, kết hợp với những kinh nghiệm của bản thân, hãy cho biết em đã từng thấy Mặt Trăng có những hình dạng nào?

Trả lời: Để giải câu hỏi trên, trước hết em cần nhìn vào Hình 5.3 để xem hình dạng của Mặt Trăng trong các... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 2. Quan sát hình 5.5 để mô tả hình dạng và vị trí của Mặt Trăng trong một Tuần Trăng nếu ta quan sát vào 6 ngày khác nhau trong tháng 10 tại Hà Nội vào thời điểm bình minh (khoảng 5h45) (hình 5.5a) và hoàng hôn (khoảng 17h00) (hình 5.5b).

Quan sát hình 5.5 để mô tả hình dạng và vị trí của Mặt Trăng trong một Tuần Trăng nếu ta quan sát vào 6 ngày khác nhau trong tháng 10 tại Hà Nội...

Trả lời: Phương pháp giải:1. Quan sát hình 5.5a để xác định hình dạng và vị trí của Mặt Trăng vào thời điểm... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 4. Nêu sự khác biệt giữa chuyển động của Kim Tinh và Thủy Tinh so với chuyển động của Mặt Trăng. Em đã bao giờ quan sát thấy Kim Tinh hoặc Thủy Tinh chưa?

Trả lời: Phương pháp giải:1. Sự chuyển động của Kim Tinh và Thủy Tinh là sự chuyển động quanh Mặt Trời trên... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 5. Giải thích tại sao độ sáng của Kim tinh trên bầu trời đêm chỉ nhỏ hơn Mặt Trăng.

Trả lời: Phương pháp giải: 1. Kim Tinh có đường kính nhỏ hơn Mặt Trăng, do đó diện tích bề mặt chiếu sáng của... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 3. Hãy chế tạo một mô hình hệ Mặt Trời từ những vật liệu thân thiện với môi trường

Trả lời: Phương pháp giải:1. Sử dụng các quả bóng nhựa có kích thước khác nhau và tô màu cho chúng để tương... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Vận dụng 1. Cách đây 2000 năm, một nhà khoa học người Hy Lạp đã nghĩ ra cách đo chu vi Trái Đất dựa vào bóng đổ của một cây gậy. Vào giữa trưa ngày hạ chí, ông nhận thấy rằng ánh sáng mặt trời chiếu xuống vuông góc thành phố Syene (thành phố Aswan ngày nay) nhưng không vuông góc ở Alexandria. Biết rằng hai thành phố này cách nhau khoảng 5000 stadia (1 stadia = 157 mét). Từ đó, ông đã tiến hành thí nghiệm bằng cách cắm một chiếc gậy thẳng đứng ở thành phố Alexandria vào ngày hạ chí. Vì ánh sáng mặt trời không chiếu vuông góc nên nó sẽ đổ bóng xuống mặt đất. Đo độ dài bóng của cây gậy và độ dài thực tế của gậy vào thời điểm Mặt Trời lên cao nhất, ông đã xác định được góc tạo bởi gậy và ánh sáng mặt trời là khoảng 7$^{o}$ (hình 5.9). Dựa vào số liệu trên, em hãy ước tính chu vi của Trái Đất là bao nhiêu. So sánh với số liệu thực tế ngày nay.

Cách đây 2000 năm, một nhà khoa học người Hy Lạp đã nghĩ ra cách đo chu vi Trái Đất dựa vào bóng đổ của một cây gậy. Vào giữa trưa ngày hạ chí, ông nhận thấy rằng ánh sáng mặt trời chiếu xuống vuông góc...

Trả lời: Để giải bài toán trên, ta sử dụng công thức sau:Chu vi Trái Đất = (360 độ / góc mà ánh sáng chiếu... Xem hướng dẫn giải chi tiết

2. Mô hình Copernicus và hệ Mặt Trời

Câu hỏi 6. Quan sát Hình 5.11, so sánh sự giống và khác nhau giữa hệ địa tâm và hệ nhật tâm.

Quan sát Hình 5.11, so sánh sự giống và khác nhau giữa hệ địa tâm và hệ nhật tâm.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Quan sát hình vẽ và xác định các điểm giống và khác nhau giữa hệ địa tâm và hệ... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 4. Tìm hiểu về lịch sử đấu tranh của các nhà khoa học để bảo vệ mô hình hệ nhật tâm của hệ Copernicus.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Trình bày lịch sử đấu tranh của các nhà khoa học để bảo vệ mô hình hệ nhật tâm... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 7. Liệt kê các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển động của các thiên thể quay xung quanh Mặt Trời ( Hình 5.14).

Liệt kê các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển động của các thiên thể quay xung quanh Mặt Trời ( Hình 5.14).

Trả lời: Phương pháp giải:1. Yếu tố 1: Bão từ Mặt Trời.- Giải thích: Bão từ Mặt Trời có thể gây ra cơn lốc... Xem hướng dẫn giải chi tiết

3. Giải thích chuyển động nhìn thấy của một số thiên thể

Câu hỏi 8. Dựa vào hình 5.15, giải thích tại sao vào ngày hạ chí, khi quan sát từ chí tuyến Bắc ta lại thấy Mặt Trời đi qua thiên đỉnh.

Dựa vào hình 5.15, giải thích tại sao vào ngày hạ chí, khi quan sát từ chí tuyến Bắc ta lại thấy Mặt Trời đi qua thiên đỉnh.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Giải thích bằng sự hiểu về trục nghiêng của Trái Đất và quỹ đạo của Mặt Trời.2.... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 5. Dựa vào Hình 5.15 để giải thích hiện tượng 6 tháng ban ngày, 6 tháng ban đêm tại Bắc Cực và Nam Cực.

Dựa vào Hình 5.15 để giải thích hiện tượng 6 tháng ban ngày, 6 tháng ban đêm tại Bắc Cực và Nam Cực.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Giải thích hiện tượng 6 tháng ban ngày, 6 tháng ban đêm tại Bắc Cực và Nam Cực... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 9. Quan sát hình 5.16 và vẽ hình ảnh quan sát được của Mặt Trăng trên Trái Đất tại các vị trí từ 1 - 8.

Quan sát hình 5.16 và vẽ hình ảnh quan sát được của Mặt Trăng trên Trái Đất tại các vị trí từ 1 - 8.

Trả lời: Để giải câu hỏi này, chúng ta cần vẽ hình ảnh của Mặt Trăng tại các vị trí từ 1 đến 8 trên Trái Đất.... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 6. Em hãy điền vào những chỗ còn thiếu ở Bảng 5.1.

Bảng 5.1. Thời gian Mặt Trăng đi lên bầu trời theo các pha trong 1 Tuần Trăng

PhaMọc ĐỉnhLặnThời gian quan sát
Trăng mới6 h12 h18 h-
Thượng huyền12 h-0 h-
Trăng tròn-0 h6 hCả đêm
Hạ huyền0 h6 h12 h-
Trả lời: Để giải bài toán này, chúng ta cần hiểu rõ về các pha của mặt trăng và thời gian mặt trăng đi lên... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 10. Quan sát Hình 5.17 và mô tả sơ lược những đặc điểm chuyển động của Kim Tinh và Trái Đất.

Quan sát Hình 5.17 và mô tả sơ lược những đặc điểm chuyển động của Kim Tinh và Trái Đất.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Quan sát Hình 5.17 để xác định vị trí ban đầu và di chuyển của Kim Tinh và Trái... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Câu hỏi 11. Quan sát Hình 5.18 để mô tả hình dạng Kim Tinh tại các pha khi quan sát trên bầu trời.

Quan sát Hình 5.18 để mô tả hình dạng Kim Tinh tại các pha khi quan sát trên bầu trời.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Quan sát Hình 5.18 để nhận biết hình dạng Kim Tinh tại các pha trên bầu trời.2.... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Luyện tập 7. Dùng mô hình hệ nhật tâm Corpenicus, em hãy giải thích sự đổi chiều chuyển động của Thủy Tinh.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Sử dụng mô hình hệ nhật tâm Corpenicus để xác định quỹ đạo của Thủy Tinh quanh... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Vận dụng 2. Tìm hiểu và phân tích vai trò của hệ nhật tâm Corpenicus trong sự phát triển của Thiên văn học.

Trả lời: Phương pháp giải:1. Đầu tiên, hãy nắm vững kiến thức về hệ nhật tâm Corpenicus và sự phát triển của... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Bài tập

Bài 1. Hãy cho biết những nhận định sau là đúng hay sai.

STTNhận địnhĐúngSai
1Mô hình nhật tâm bao gồm 8 hành tinh, trong đó có 5 hành tinh đá.  
2Sau ngày 22/06, điểm lặn của Mặt Trời lệch về hướng Tây Bắc  
3Tại Xích đạo, độ dài ngày và đêm luôn bằng nhau.  
4Vào ban đêm, Kim tinh là thiên thể sáng nhất quan sát được trên nền trời sao.  
5Pha hạ huyền diễn ra vào ngày sóc của Tuần Trăng  
Trả lời: Phương pháp giải:- Cách 1: + Đọc kỹ từng nhận định một và kiểm tra xem nếu đúng thì đánh dấu "Đúng",... Xem hướng dẫn giải chi tiết

Bài 2. Quan sát chuyển động của Kim tinh và Trái Đất ở hình 5.17, ta thấy li giác cực đại trong việc quan sát Kim tinh và Mặt Trời là 48$^{o}$. Biết khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trời là khoảng 150 triệu km, tính khoảng cách giữa Trái Đất và Kim tinh khi đó.

Quan sát chuyển động của Kim tinh và Trái Đất ở hình 5.17, ta thấy li giác cực đại trong việc quan sát Kim tinh và Mặt Trời là 48. Biết khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trời là khoảng 150 triệu km, tính khoảng cách ...

Trả lời: Để giải bài toán này, ta sử dụng công thức cosine trong tam giác vuông và sử dụng thông tin trong... Xem hướng dẫn giải chi tiết
0.24606 sec| 2285.789 kb