Bài 33: Tổng kết phần văn học thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Đọc văn bản

2. Tìm hiểu văn bản

a) Ghi lại vào vở tên các tác phẩm, tác giả, thể loại của các tác phẩm (hoặc đoạn trích) văn học Việt Nam trung đại được học và đọc thêm trong chương trình Ngữ văn THCS theo bảng sau:

b) Nêu những điểm phân biệt văn học dân gian với văn học viết.

c) Nêu và phân tích một số dẫn chứng cho thấy tinh thần yêu nước là một nội dung nổi bật trong văn học Việt Nam qua các thời kì.

d) Nêu những biểu hiện của tư tưởng nhân đạo trong một tác phẩm tiêu biểu của văn học trung đại và một số tác phẩm văn học hiện đại:

e) Hoàn thành phiếu học tập sau vào vở:

f) Hoàn thành phiếu học tập sau vào vở: kể tên các truyện cổ tích mà em đã được học (hoặc đã đọc) có các loại nhân vật sau:

g) Lấy bài thơ Qua đèo ngang của Bà Huyện Thanh Quan để minh hoạ các quy tắc về niêm luật của thơ Thất ngôn bát cú đường luật (vần, thanh bằng trắc trong từng câu; đối, niêm giữa các câu).

h) Hãy lấy một số câu ca dao và vài đoạn thơ trong truyện Kiều của Nguyễn Du để minh họa cho khả năng phong phú của thể thơ lục bát trong việc biểu hiện tâm trạng và kể chuyện, thuật việc.

i) Chỉ ra sự khác nhau trong cách trần thuật , xây dựng nhân vật giữa một truyện ngắn hiện đại (ví dụ: Lão Hạc của Nam Cao, Bến quê của Nguyễn Minh Châu) và một truyện thời trung đại (ví dụ: Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng của Hồ Nguyên Trừng, Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ).

II) Thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi

1. Những trường hợp cần viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi

(1) Những trường hợp nào cần gửi thư (điện) chúc mừng và những trường hợp nào cần gửi thư (điện) thăm hỏi?

(2) Hãy kể thêm một số trường hợp cụ thể cần gửi thư (điện) chúc mừng hoặc thư (điện) thăm hỏi.

(3) Cho biết mục đích và tác dụng của thư ( điện) chúc mừng và thăm hỏi khác nhau như thế nào?

2. Cách viết thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi

a) Đọc các văn bản sau đây và trả lời câu hỏi.

- Nôi dung của thư điện chúc mừng và thư (điện) hỏi thăm giống và khác nhau như thê nào?

- Em có nhận xét về độ dài của thư ( điện) chúc mừng và và thư (điện) thăm hỏi?

- Lời văn của thư (điện) chúc mừng và thư (điện) thăm hỏi có điểm nào giống nhau ?

b) Hãy cụ thể hoá các nội dung sau đây bằng những cách diễn đạt khác nhau:

– Lí do cần viết thư (điện) chúc mừng hoặc thăm hỏi.

– Suy nghĩ và cảm xúc của người gửi đối với tin vui hoặc nỗi bất hạnh, điều không may của người nhận.

– Lời chúc và mong muốn của người gửi.

– Lời thăm hỏi, chia buồn của người gửi

c) Từ hai bài tập trên, em hãy cho biết nội dung chính của thư (điện) chúc mừng, thư (điện) thăm hỏi và cách thức diễn đạt trong các bức thư (điện) đó.

C. Hoạt động luyện tập

1. Tổng kết phần văn học 

a) Đọc lại mục lục các văn bản trong sách giáo khoa Ngữ văn từ lớp 6 đến lớp 9 và làm bảng thống kê theo mẫu dưới đây:

b) Ghi lại vào vở định nghĩa về các thể loại văn học dân gian theo mẫu:

c) Ghi tên các tác phẩm trung đại đã học trong chương trình Ngữ văn THCS vào vở theo mẫu dưới đây:

d) Điền tên các thể loại văn học hiện đại Việt Nam em đã được học vào vở. Xác định phương thức biểu đạt chính (tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh) trong từng thể loại.

2. Luyện tập về thư (điện) chúc mừng và thăm hỏi.

a) Hoàn chỉnh lần lượt ba bức điện ở mục 2 theo mẫu sau đây.

(Xem mẫu trong sách giáo khoa)

b) Trong các tình huống nêu dưới đây, đây tình huống nào cần viết thư (điện) chúc mừng, tình huống nào cần viết thư (điện) thăm hỏi?

• Trung Quốc phóng thành công tàu vũ trụ có người lái lên vũ trụ
• Nhân dịp một nguyên thủ quốc gia có quan hệ ngoại giao với Việt Nam được tái đắc cử.
• Trận động đất lớn làm thiệt hại người và tài sản ở một nước có quan hệ ngoại giao với Việt Nam.
• Bạn thân của em vừa được giải nhất cuộc thi viết thư UPU quốc tế.
• Anh trai em mới bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ở nước ngoài.

D. Hoạt động vận dụng

1. Hãy tìm những ví dụ trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, thơ Hồ Xuân Hương hoặc sáng tác của một tác giả hiện đại để thấy ảnh hưởng của văn học dân gian đối với văn học viết.

2. Hoàn chỉnh một bức điện chúc mừng theo mẫu tự đề xuất.

E. Hoạt động mở rộng

Tìm hiểu một số thể loại văn học dân gian chưa được học trong chương trình ngữ văn THCS. Với mỗi thể loại, em hãy lấy một VD.