Soạn bài Bình Ngô đại cáo
Soạn bài Bình Ngô đại cáo - Kết nối tri thức ngữ văn lớp 10 tập 2
Trong sách Kết nối tri thức ngữ văn lớp 10 tập 2, chúng ta được giới thiệu với một trong những tác phẩm "hùng văn" của văn học cổ Việt Nam – Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi. Bức tranh văn hoá và lịch sử của Việt Nam được tái hiện rõ nét thông qua những dòng chữ của tác phẩm này. Bình Ngô đại cáo được xem như một bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc Việt Nam.
Bình Ngô đại cáo thể hiện "chủ quyền dân tộc" thông qua việc nêu lên lịch sử và phong tục của dân tộc Việt Nam. Tác giả Nguyễn Trãi truyền đạt tâm trạng phẫn uất của mình trước tội ác của kẻ thù bằng cách gọi giặc là "quân cuồng Minh", "bọn gian tà" và dựa vào nhân nghĩa của đất trời để kể tội ác tàn bạo của quân giặc.
Chủ tướng Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn đã có suy nghĩ căm thù giặc và hành động dấy nghĩa. Khi bắt đầu dấy binh, nghĩa quân gặp khó khăn khi chỉ mới mạnh dạn hành động trong khi quân thù đang mạnh và thiếu người tài giúp sức.
Tinh thần đồng cam cộng khổ của tướng sĩ được thể hiện qua việc nhân dân lưu lạc cùng nhau về một mối để đánh giặc, tướng sĩ phụ tử và dùng hình ảnh đặc trưng như cờ trúc và rượu để tuyên truyền tinh thần chiến đấu.
Ý câu văn "Đem đại nghĩa... thay cường bạo" kết hợp với chủ trương "mưu phạt tâm công" và tư tưởng nhân nghĩa để làm cho tác phẩm trở nên sâu sắc. Hành động lật lọng của kẻ thù sẽ dẫn đến một kết cục mà họ sẽ phải chịu trận trước sự thất thủ và hèn nhát của mình.
Trong Bình Ngô đại cáo, tác giả cũng đề cập đến sự thảm bại của quân giặc thông qua việc mô tả chi tiết như đô đốc Thôi Tự lê gối dang tờ tạ tội, máu giặc trôi đỏ nước như sông suối và quân giặc phải chịu khổ trong các trận đánh.
Bài tập và hướng dẫn giải
TRẢ LỜI CÂU HỎI
Câu 1: Căn cứ vào nội dung bài học và hiểu biết của mình, hãy cho biết: tư cách phát ngôn của Nguyễn Trãi khi viết Bình Ngô đại cáo, sự kiện lịch sử được tái hiện và bàn luận trong tác phẩm, đối tượng tác động và mục đích viết của bài cáo.
Câu 2: Xác định luận đề của văn bản và nêu lí do vì sao bạn xác định như vậy.
Câu 3: Theo bạn, trong đoạn 1 của văn bản, câu văn nào thể hiện rõ nhất mục đích của việc thực thi lí tưởng nhân nghĩa?
Câu 3: Theo bạn, trong đoạn 1 của văn bản, câu văn nào thể hiện rõ nhất mục đích của việc thực thi lí tưởng nhân nghĩa?
Câu 4: Hãy khái quát nội dung của các đoạn từ 2 đến 5 và cho biết chức năng của mỗi đoạn trong mạch lập luận.
Câu 5: Nêu nhận xét chung về nghệ thuật lập luận của tác giả trong toàn tác phẩm.
Câu 6: Hãy chỉ ra những yếu tố tự sự và biểu cảm trong văn bản. Theo bạn, những yếu tố này có thể đem lại hiệu quả gì trong việc thuyết phục người đọc, người nghe?
Câu 7: Bình Ngô đại cáo được đánh giá là một áng hùng văn. Theo bạn, những căn cứ chính của đánh giá đó là gì?
Câu 8: Nêu khái quát ý nghĩa của Bình Ngô đại cáo đặt trong bối cảnh lịch sử - văn hóa cụ thể của nước ta ở đầu thế kỉ XV.
KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về một trong hai vấn đề sau:
- Mối quan hệ giữa tư tưởng nhân nghĩa và luận đề chính nghĩa thể hiện trong đoạn 1 của văn bản.
- Tinh thần độc lập, ý thức về chủ quyền dân tộc được thể hiện trong Bình Ngô đại cáo.
Câu 7. Cách sử dụng từ ngữ, các thủ pháp nghệ thuật (liệt kê, đối, ẩn dụ, thậm xưng,...) trong việc xây dựng hình ảnh, tạo nhịp điệu ở bài cáo có tác dụng biểu cảm như thế nào?
PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG
Câu 1. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Bình Ngô đại cáo?
Câu hỏi 3: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm, bố cục bài Bình Ngô đại cáo
Câu hỏi 4. Phân tích tác phẩm Bình Ngô đại cáo.
Câu hỏi 4. Phân tích tác phẩm Bình Ngô đại cáo
Câu 5. Em hãy giải thích ý nghĩa nhan đề "Đại cáo bình Ngô"
Câu 6. Nội dung của từng đoạn trong “Đại cáo bình Ngô” hướng vào chủ đề chung, nêu cao tư tưởng nhân nghĩa và tư tưởng độc lập dân tộc như thế nào?
Câu 7. Vì sao đoạn mở đầu "Đại cáo bình Ngô" có ý nghĩa như lời tuyên ngôn độc lập?
Câu 8. Giọng văn ở đoạn kết "Đại cáo bình Ngô" có ý nghĩa gì khác với những đoạn trên? Do đâu có sự khác nhau đó?
Câu 9. Theo em, có những bài học lịch sử nào qua "Đại cáo bình Ngô" và ý nghĩa của bài học lịch sử đó đối với chúng ta ngày nay như thế nào?
Câu 4. Em hãy giải thích ý nghĩa nhan đề "Đại cáo bình Ngô".